رویت پذیری یک دام است

او در پستوی بی پنجره ای که تیغه ای چوبی از آشپزخانه جدایش می کرد، دراز کشیده بود. در آن فقط جا برای یک تختخواب بزرگ خانوادگی و یک گنجه بود. تختخواب را جوری قرار داده بودند که از آن می شد آدم بر تمام آشپزخانه مشرف باشد و بر کار نظارت کند. از طرف دیگر، از آشپزخانه هیچ نمی شد چیزی را در پستو دید. آنجا تاریکِ تاریک بود، تنها درخشش خفیف روتختی ارغوانی پیدا بود.

قصر، فرانتس کافکا، ترجمه ی امیر جلال الدین اعلم، انتشارات نیلوفر، چاپ سوم 1381
عنوان مطلب نقل شده از کتاب "مراقبت وتنبیه، تولد زندان" نوشته ی میشل فوکو و ترجمه ی نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، نشر نی، چاپ سوم 1382

Panopticon

امشب طی صحبتی با مریم نوشته ی خوب را به قرص مسهل تشبیه کردم. معرفی سالینجر در ویکیپدیا را حتا اگر نمی خوانید (مثل من) عکس نویسنده را آنجا ببینید. راستی شجره نامه ی خانواده ی Glass هم اینجاست.

عطر سنبل، عطر كاج1

آخر هفته ي گذشته طي دو نشستِ خوابيده داستان عطر سنبل، عطر كاج رو خوندم. داستانِ زيبا و طنز دلنشيني داشت. طنز شيرين كتاب در فصلهاي اول كه مصادف با كودكي نويسنده هم هست اغلب خنده دار و نشاط آوره. اما همينطور كه جلو ميريم، در فصلهاي مياني و انتهايي كه مصادف با نوجواني و جواني و ميانسالي نويسنده ، طنز طعم تلخي به خودش مي گيره و گاهي خواننده رو هم مثل قهرمان داستان مي رنجونه.
تلخي اي كه شايد همه هنگام گذشتن از كودكي و همچنين در نوجواني تجربه اش كردند. و تلخي جواني كه فكر كنم مختص جواني هاي ماست.

همچنانكه حتي قهرمان(نويسنده) ايراني الاصل كتاب هم از اين تلخي بي بهره نمونده. براي او انقلاب در ايران وضعيت اقتصادي و جايگاه اجتماعيش رو تحت تاثير قرارداده و براي ما همه چيز رو.
جواني رو و همه چيز رو.

عطر سنبل، عطر كاج 2

هنگام خوندن كتاب ناگهان به اين فكر افتادم كه نويسنده زنه. و يادم به كارهاي خانم پيرزاد و همچنين برخي كارهاي خانم فريبا وفي افتادم.
نميدونم كه شما اون كارها رو خونديد يا نه؟ رواياتي كم و بيش مشابه با قهرمانان زن ، پيرامون زندگي روزمره و مسائل و دغدغه هاش. با ريز بيني خاص و البته نثر بسيار روان.
چيزي كه نظر منو جلب كرد اين بود كه آيا ميشه ارتباطي بين اين ريز بيني و زن بودن نويسنده ها جست؟ پاسخ خودم به اين سوال مثبته.
نظر شما چيه؟

پي نوشت: عطرسنبل، عطر كاج يك اتوبيوگرافيه نوشته خانم فيروزه جزايري دوما ترجمه ي محمد سليماني نيا كه نشر قصه(بهار 1385) اونو چاپ كرده.

daily dose of imagery

حتما سام جوانروح رو می شناسید؛ کسی که سایتش چندین ساله برنده ی بهترین فوتوبلاگ دنیا می شه؛ این سری از عکسهاشو که از کنسرت راجر واترز گرفته ببینید اگه ندیدید (اینجا). البته بهتره که مهدی درباره ی سام و عکسهاش صحبت کنه نه من.

او را مرگ نیست، یا این که فناپذیر است؟

سفارت مآبا،
اولاً: بر ذِمَّتِ همّتِ تو لازم است که به درستی تحقیق کنی که وسعت مُلک فرنگستان چه قدر است، کسی با نام پادشاه فرنگ هست یا نیست و در صورت بودن، پای تختش کجاست؟
ثانیاً: فرنگستان عبارت از چند ایل است؟ شهرنشیناند یا چادرنشین؟ خوانین و سرکردگان ایشان کیان اند؟
ثالثاً: در باب فرانسه غوررسی خوبی بکن و ببین فرانسه هم یکی از ایلات فرنگ است یا گروهی دیگر است و ملکی دیگر دارد؟ بُناپورت نام کافری که خود را پادشاه فرانسه می داند، کیست و چه کاره است؟
رابعاً: در باب انگلیسان تحقیق جداگانه و علاحده بکن و ببین که ایشان که در سایه ی ماهوت و پهلویِ قلمتراش این همه شهرت پیدا کرده اند، از چه قماش مردم و از چه قبیل قوم اند؟ این که می گویند در جزیره ساکن اند، ییلاق و قشلاق ندارند، قوت غالبشان ماهی است، راست است یا نه؟ اگر راست باشد، چه طور می شود که یکی در یک جزیره ی کوچک بنشیند و هندوستان را فتح کند؟ پس از آن، در حل این مسئله که این همه در ایران به دهان ها افتاده صرف مساعی و اقدام بنما و نیک بفهم که در میان انگلستان و لندن چه نسبت است؟ آیا لندن جزوی از انگلستان است یا انگلستان جزوی از لندن؟
خامساً: به علم الیقین، تحقیق بکن که قومپانی هند که این همه مورد مباحث و محل گفت وگوست، با انگلستان چه رابطه ای دارد؟ بنا به اشهرِ اقوال، عبارت است از یک پیره زن یا، علی قول بعضیهم، مرکب است از چند پیره زن؟ و آیا راست است که مانند مَرغَزِ تَبَّت، یعنی خداوندِ تاتاران، زنده ی جاوید است و او را مرگ نیست، یا این که فناپذیر است؟ همچنین، در باب این دولت لایُفهَمِ انگلیزان با دقت تمام وارسی نموده، بدان که چه گونه حکمرانی ست و صورت حکمرانیِ او چه گونه است؟
سادساً: از روی قطع و یقین، غوررسی حالت ینگی دنیا نموده، در این باب سرِ مویی فرو مگذار.
سابعاً و بل که آخرین: تاریخ فرنگستان را بنویس و در مقام تفحص و تجسسِ آن برآی که اسمِ شقوق و احسنِ طُرُق برای هدایت فرنگان گمراه به شاه راهِ اسلام و بازداشتنِ ایشان از اکل مَیته و لحمِ خِنزیر کدام است؟

سرگذشت حاجی بابای اصفهانی، ترجمه ی میرزا حبیب اصفهانی از "حاجی بابا" ی جیمز موریه ی انگلیسی، ویرایش جعفر مدرس صادقی، نشر مرکز، چاپ سوم 1382

چي بگيم؟

بازم جريان اهانت به اسلام عزيز و بازم ...
گفته مي شه كه مجلس طرحي در دست ارائه داره كه از اين به بعد به جاي موسيقي پاپ بگيم موسيقي گل محمدي;)).

پدر ترجمانِ ما

آداب حضور سفیر انگلستان در پیشگاه پادشاه ایران:
ایلچی خطبه ای خواند با عباراتی چنان عوامانه و راست حسینی و با الفاظی چنان از فصاحتو بلاغت و صنایعِ بدیعه عاری که گفتی استربانی با شتربان حرف می زند. خدا پدر ترجمانِ ما را بیامرزد وگرنه پادشاه را "شاهنشاهِ شرق و غرب" و "قبله ی عالم عالمیان" هم نمی گفتند.

سرگذشت حاجی بابای اصفهانی، ترجمه ی میرزا حبیب اصفهانی از "حاجی بابا" ی جیمز موریه ی انگلیسی، ویرایش جعفر مدرس صادقی، نشر مرکز، چاپ سوم 1382

شاهی آمد، ماهی را دید؛

کتاب سرگذشت حاجی بابای اصفهانی نوشته ی جیمز موریه و ترجمه ی میرزا حبیب اصفهانی یک شاهکار بی بدیل است؛ شک نکنید. دستتان آمد از دست ندهید. نمی دانم از کدام ویژگی اش برایتان بگویم. قسمت هایی از آن را برایتان خواهم نوشت؛ البته در این یادداشت ها فقط نمی خواهم از ادبیت عالی اثر برایتان بگویم. مثلا نمونه ی زیر را داشته باشید؛ اول می خواستم قطعه ی اول را بنویسم که نویسنده و مترجم طی 6 جمله ی بسیار کوتاه یک حس تغزلی اندوهبار بسیار عالی پدید می آورد ولی حیفم آمد که ادامه اش را برایتان نخوانم که هم از این بابت جالب است که آن سوی مردمدار ذهنیت ایرانی را در مقوله ی عشق نشان می دهد و هم از این بابت که سه استعاره ی پرپیمان می بینیم برای اشاره به مفهومی واحد که نباید عیان گفته شود (بکارت):

شاهی آمد، ماهی را دید، دو کلمه حرف زد، کار از کار گذشت، حاجی بابا فراموش شد و زینب با بالِ شاهی پریدن گرفت.

برای من قحط النساء نیست. ولی مزه در این است که خرما را حاجی خورَد و قوصَره ی[1] او (یعنی جلدش) به شاه مانَد. وقتی که می بیند، چه می بیند! در دجله که مرغابی از اندیشه فرونرفتی / کشتی رَوَد آنجا که سرِ جِسر[2] بُریده ست. از کوزه ای که بیگانه مکیده فُقاع[3] بگشاید، تا چشمش کور شود!

سرگذشت حاجی بابای اصفهانی، ترجمه ی میرزا حبیب اصفهانی از "حاجی بابا" ی جیمز موریه ی انگلیسی، ویرایش جعفر مدرس صادقی، نشر مرکز، چاپ سوم 1382

---

[1] جوالِ خرما

[2] پل

[3] آبِ جو

آنچه می خوانید بخشی از مطلبی نسبتا کوتاه با عنوان اولین رمان‌های فارسی را مخفیانه می‌خواندند در وبلاگ پویاست:
شیخ ابراهیم زنجانی از روحانیون روشن‌اندیش دوران مشروطه و نماینده‌ی دوره‌ی اول مجلس شواری ملی از زنجان، در خاطراتش که هنوز پس از بیشتر از 70 سال در ایران جزو کتاب‌های ممنوعه است می‌نویسد:
"... بعد میرزا هاشم خان یک روز مرا ملاقات کرد و گفت: آخر شماها چرا باید تنها آخوند باشید، مگر دیانت از آگاهی وبصیرت مانع است؟ خوب است لامحاله رمان بخوانید. پرسیدم رمان چیست؟ گفت کتاب حکایت را می‌گویند که در فرنگستان رسم است، خیلی می‌نویسند و می‌خوانند. مانند حکایات قدیم ما از نوش‌آفرین و شیرویه و الف‌لیله و لیله (هزار و یک‌شب). گفتم من که زبان فرنگی نمی‌دانم. گفت: چند کتاب ترجمه شده،‌ آشکار هم هست من می‌دهم بخوانید. پس کتاب سه تفنگدار را جلد اول و دویم و سوم را محرمانه خواندم و وضع غریبی در ادای مطلب و طرز نوشتن دیدم. بعد کتاب کنت منت کریستو را دادند خواندم و رمان‌های کوچک دیگر". و درجای دیگر ادامه می‌دهد: "بعضی رمان‌ها بسیار به بیداری من و جلب به علوم و ترقی تاثیر کرد".
مترجم این رمان‌ها محمد طاهر میرزا اسکندری بود.

اسطوره ی اینترنت

بر پدر هرچه بندباز

رساله ی شیخ و شوخ که تاکنون نویسنده ی آن مشخص نشده، در شمار رساله هایی ست که بحث درباره ی سنت و تجدد را در واپسین دهه ی فرمانروایی ناصرالدین شاه آغاز کردند. این رساله بحثی ست میان شیخی قدمایی و شوخی تجددخواه و بیش از آنکه نوشته ای جدی باشد، طنزی در انتقاد از روشنفکری ست. رساله پر است از سخنان هزل گونه ی شیخ نسبت به شوخ. مملو است از عالم نمایی های شیخ نسبت به تمام علوم قدیم و خرده گیری های او نسبت به علوم جدید. من سه فراز از این رساله را از کتاب مکتب تبریز نقل می کنم (همچون همین مقدمه ی چند سطری فوق) تا کمی با شیوه ی بحث شیخ آشنا شویم که متاسفانه بسیار بسیار آشناست.

1. پاسخی که شیخ در جواب مقایسه ای که شوخ در ارتباط با تفاوت های نظام کهن جنگ و فنون جنگی جدید مطرح می کند، پس از حواله دادن شوخ به روضه الصفای ناصری، چنین ادامه می یابد:

باز گُل کردی، کجا رفتی؟ اینها چیست می لافی؟ تو را چرا در سلک مجانین منسلک و حبس نمی کنند؟ و یقین که اعتقادت هم این است که به مجرد گفتن این خرافات و ساختن سر و کله و پوشیدن شلوار کون نما و سرداری خایه نما و چسباندن زلف، جمیع جهات نقیصه را که علمای مدنیت در این دولت فهمیده اند، همه را اصلاح کردی و از پرتو آن رخسار و آن کردار و این گفتار و غمزه های مصنوعی، جمیع غم های دولت را مبدل به سرور ساختی، دیگر به هیچ وجه خللی برای ایران نماند، ولی به جان تو، به نمک لبت و به لیره ی خطت و به غمزه ی ابرویت و آشفتگی مویت و به درخشندگی رویت و به مخموری چشمت قسم که نه آتشْ خانه ی انگلیس به این ها نگاه می کند و نه تدابیر روس و اقتدار فرانسه و نه غیرت عثمانی و نه گرسنهْ چشمی الوار و اتراک و نه زخم قدیم افغان و تراکمه که از خارج و داخل همه منتظر فرصت اند.

2. استدلال شیخ در اثبات برتری زبان عربی به زبان های دیگر (وقتی که شوخ از اهمیت آموزش زبان های خارجی برای دستیابی به علوم جدید سخن می گوید و البته تاکید می کند که اینکه این زبان خارجی چه زبانی باشد، برای او اهمیت ندارد و کافی ست که به کار آموزش علوم جدید آید) این است که در زبان عربی بالغ بر پنجاه علم اصلی تاسیس کرده اند و:

نمی توان گفت که کسی که علم نحو و صرف و معانی و بیان عربی را می داند، همان مجرد لغت عربی را می داند. در حقیقت یک نوع مرتبه ی علمی پیدا می کند؛ به خلاف زبان های خارجه که اینطور محیط افکار نشده اند و از آموختن آنها، شخص هیچ از درجه ی عوامیت ترقی نمی کند و سابق گفتم که یک فضیلت آن زبان این است که موجب فهم نوامیس الهی و قوانین شرعی می شود که رعایت انها موجب انتظام عوالم ثلاثه می شود. (ناصر: عالم برزخ هم حساب است)

3. و در انتها دا دا دا دا:

صحبت جناب شیخ که به اینجا رسید، جوانی که در حاشیه ی مجلس نشسته بود و انوار سعادت از جبین او لایح بود و آثار نجابت در اطوار او واضح ... یک دفعه بی اختیار شد، اشک در چشم جوشیدن گرفت، دست کرد دستمال گردن خود را انداخت دور، فورا مقراض خواست، زلفی که از هر سر مویش هزار تاب آویخته بود، چید و لعنت به کار و راه و طریقت رفقا کرد و با کمال صراحت قسم های مغلّظه خورد که رفتم دست از این آیین نفس پرستی بشویم و کار دیگر کنم و هیچ کار بهتر از تحصیل علم نیست. بر پدر هرچه بندباز و حیله گر و زن رَوش و گوش بُر لعنت.

مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی (تاملی درباره ی ایران، جلد دوم: نظریه ی حکومت قانون در ایران، بخش نخست)، جواد طباطبایی، انتشارات ستوده، چاپ اول،

خنده ندان ها و كميك

"اگر خنده ندان*ها در پي اين هستند تا هر شوخي اي را نوعي بي احترامي به مقدسات تلقي كنند، به اين دليل است كه هر شوخي اي واقعا توهين به مقدسات هم هست! بين كميك و مقدسات هميشه ناسازگاري وجود دارد، و تنها چيزي كه مي شود از خود پرسيد اين است كه اين مقدسات كجا شروع مي شوند و كجا خاتمه مي يابند. اشخاصي كه زندگي برايشان مقدس است همگي، بي برو و برگرد، با هر گونه شوخي اي با عصبانيت برخورد مي كنند، عصبانيتي كه ممكن است آشكار يا پنهان باشد، چرا كه در هر گونه شوخي چيزي كميك وجود دارد كه في الذاته به مثابه بي احترامي به ويژگي هاي مقدس زندگي محسوب مي شود."**

فكر كنم كه اين كليد با ارزشي باشه براي فهم زيبايي شناسي طنز و كميك و اينكه چرا خيلي از ما آثار طنز رو مي پسنديم. مثل اغلب آثار كوندرا و يا كالوينو يا ...

*خنده ندان ها ظاهرا واژه اي است كه رابله*** ابداع كرده است و منظورش اشخاصي است كه بلد نيستند بخندند.
**باز هم از پرده، نوشته ميلان كوندرا، مقاله زيبايي شناسي و وجود
*** فرانسوا رابله 1494-1553

نمونه ی سخن زنانه از هفت پيکر نظامی گنجوی

حکيم جمال الدين ابو محمد الياس ابن يوسف نظامي به احتمال قوي در سال 530 هجري قمري در گنجه زاده شده و در 619 در همان شهر بدرود حيات گفت. منظومه هاي او عبارتند از مخزن الاسرار، خسرو و شيرين، ليلي و مجنون، بهرامنامه يا هفت پيکر يا هفت گنبد و اسکندر نامه. استاد گنجوي به سال 593 سرودن هفت پيکر را به پايان برد. درباب اين کتاب گفتني بسيار گفته اند و در بسياری انجمن ها سخن سنجان آن را بر صدر نشانده اند و البته بسياري ديگر بايد بدان گفته ها افزود تا قدرش بيش از پيش مشخص گردد. سخن راقم اين سطور اما در باب هفت پيکر نيست بلکه پيرامون ايده اي نه چندان نو است که مي توان تحت عنوان "غيبت سخن و لحن زنانه در ادبيات کلاسيک ايران" از آن ياد کرد؛
ادامه

آمدن، بودن و رفتن

زبان، منزلت و قدرت در ایران، ویلیام ا. بی من، ترجمه ی رضا ذوقدار مقدم، نشر نی، چاپ اول 1381

عنوانی که در سایت دانشگاهی آقای بی من آمده خیلی جالب است:

AssociateProfessor, Anthropology andTheatre, Speech and DanceDirector, Middle EastStudies

یه کتاب دیگه ی از این آقا در ارتباط با ایران:

How the United States and Iran Demonize Each Other

من پراگ را دوست دارم

یادداشت های کافکا از 1910 تا 1923 در قالب یک وبلاگ دوزبانه ی زیبا. البته تابحال فقط یادداشت های سال 1910 و دو ماه اول 1911 وارد وبلاگ شده. دیدن وبلاگی که آرشیوش مال 94 سال پیش است، کافکا آنها را نوشته و شما می توانید برای هرکدام کامنت بگذارید، خیلی بامزه است. کوندرا توی یکی از رمان هایش چیزی نوشته هجوگونه درباره ی تیشرت هایی که توی پراگ به توریست ها می فروشند و رویشان نوشته "کافکا در پراک متولد شده است". احتمالا نظرش درباره ی چنین وبلاگی هم نباید خوب باشد ولی به هرحال برای من بامزه بود. حتما ببینید.

خوب، چراکه نه! این هم چند سایت که تیشرتهای کافکایی می فروشند:

تیشرت زنانه ی آستین کوتاه کافکا

تیشرت و لیوان محاکمه ی کافکا (ایضا تیشرت و لیوان قصر و مسخ نیز موجود است)

تیشرت هایی با نقل قولهایی از کافکا (مثلا نقل قولی خطاب به حیوانات خانگی با این مزمون صلح طلبانه که من دیگر شماها را نخواهم خورد)

حراج كريستي

خبري ديدم از برگزاري حراجي كريستي( كه ظاهرا يك حراج بسيار معروف در سراسر دنيا هست) توي دوبي. اين حراج كه عنوانش "هنر مدرن و معاصر بين المللي" بوده در هفته ي اول خرداد ماه(24 مي 2006)129 اثر هنري كه غالبا از هنرمندان كشورهاي مسلمان بودند رو عرضه كرده. چندين اثر هم از هنرمندان ايراني در حراج شركت داشته كه قيمت فروش اونها شايد جالب توجه باشن. اعدادي بين 7-8 تا 40 هزار دلار. كه شايد به نظر زياد بيان ولي در مقايسه با باقي آثار و قيمت ها ظاهرا چندان هم زياد نبودن كه دليلش(به اعتقاد كارشناسان ايراني) عدم وجود بازار بين المللي براي محصولات ايراني هست كه باعث پايين زدن قيمت پايه براي آثار ميشه.
فكر كنم اين گونه برنامه ها هم راهي باشه براي عرضه محصولات هنري در عرصه بين المللي و هم راهي براي اينكه هنرمند ايراني بتونه حد و اندازه واقعي خودش رو(لااقل در مسايل مالي)پيدا كنه و راه براي فعاليتهاي بهتر، بيشتر و بين المللي تر هموار بشه.

براي خوندن خبر در همشهري مي تونيد لينك زير رو دنبال كنيد:
http://hamshahri.org/hamnews/1385/850301/world/artw.htm
خبر رو من البته در ماهنامه هفت ديدم.

Gael García Bernal

من از این پسرهGael García Bernal تابحال چند فیلم دیدم که همگی خیلی خوب بودن: فیلم And your mother, too، فیلم The Motorcycle Diaries و فیلم Love's a Bitch.

سایت خودش اینجاست. همه ی این لینک ها غیر از لینک سایت خود این پسره (که تلفظ اسمش خیلی آسونه) می رن به ویکی پدیا.

تازه داشتم بلد می‌شدم

دیروز به اتفاق مریم و دوستانم، آقای اکبری و جعفرپور، رفتیم به خانه ی هنرمندان ایران برای دیدن فیلم گفتگو با سایه ساخته ی خسرو سینایی (این هم اعلانش)؛ فیلمی درباره ی صادق هدایت. فیلم چندان خوبی نشده بود ولی از لحاظ پرداختن به تاثیری که هدایت از سینمای اکسپرسیونیستی آن روزگار اروپا گرفته بود و همینطور اشاره به عشق هدایت به دختری فرانسوی به نام ترز و تاثیری که این عشق بر زندگی و حتا مرگ او گذاشته بود، برای من جالب بود. خیلی ها رو دیدیم؛ از بازیگران فیلم – مهدی احمدی و داریوش فائزی – گرفته تا جهانگیر هدایت – برادرزاده ی هدایت و گرداننده ی دفتر هدایت – و از احمد بهارلو گرفته تا محمود دولت آبادی و کلی هنرپیشه ی ریز و درشت. این نقل قول پایین را همینجوری برداشتم از وبلاگ صادق هدایت:

"بینداز سر جای‌اش! دست به این آشغال‌ها نزن! می‌خواهم هفتاد سال سیاه چیز ننویسم. مرده‌شور ببرد. عُق‌ام می‌نشیند که دست به قلم ببرم. به زبان این رجاله‌ها چیز بنویسم. یک مشت بی‌شرف! یک خط هم نباید بماند. تمامی ندارد. بچه‌ با گه‌اش بازی می‌کند. تازه داشتم بلد می‌شدم. اول کارم بود. اما این اراذل لیاقت ندارند که کسی برای‌شان کاری بکند. یک مشت دزد قالتاق. اصلا سرشان توی این حرف‌ها نیست. نمی‌خوانند، اگر هم بخوانند نمی‌فهمند! پس برای کی بنویسم؟"