کسی که میان شما گشت و گذار می کرد، کوچ کرده

بیاتی نوعی شعر عامیانه ي ترکی ست که خیلی شبیه رباعی ها در زبان فارسی ست. اغلب غریب به اتفاق شعرهای سروده شده در این قالب (که در ترکی بایاتی نامیده می شود) به شاعر با نام ونشانی منتسب نشده اند. بیت اول بیاتی بیشتر حکم مقدمه برای بیت دوم دارد. موضوع این اشعار هم بسیار متنوع است؛ ولی می توان به راحتی گفت که طبیعت در اکثر بیاتی ها حضوری محسوس دارد. از این لحاظ شباهت غریبی به هایکوهای ژاپنی دارند (به عنوان نمونه بیاتی اول را بخوانید). ترجمه ها از خودم است:

بیاتی اول:
اوتورموشدوم اتاقدا
نه حالدا، نه داماقدا
بیر ناغافیل یئل اسدی
گول گویمادی بوداقدا
ترجمه:
نشسته بودم توی اتاق
چه حال خوشی داشتم
ناغافل بادی وزید
دیگر گلی روی بوته نماند

بیاتی دوم:
من عاشیق ایشیقلارا
زولفی دولاشیقلارا
الیمه بیر ساز آللام
قوشوللام عاشیقلارا
ترجمه:
من عاشق نورم
عاشق دختران زلف گره خورده ام
سازی به دست می گیرم (و)
به جمع عاشق ها1 می پیوندم1 نوازنده های آذربایجانی

بیاتی سوم:
باغچاسیز، بارسیز داغلار
هئیواسیز، نارسیز داغلار
سیزده گزن کوچوبدور
سیز هله وارسیز داغلار؟
ترجمه:
کوههای بی باغ و بی بر
کوههای بی بِه و بی انار
کسی که میان شما گشت و گذار می کرد، کوچ کرده
شما هنوز سر جایتان هستید کوهها؟

منبع: آذربایجان خلق ادبیاتیندان، به کوشش م.ع. فرزانه، چاپ نهم، سال 1382، انتشارات نشر نو
محمد علی فرزانه از فعالان معروف فرهنگ ترکی در این کتاب مجموعه ي بیاتی های موجود در زبان ترکی را جمع آوری کرده است. البته من نتوانستم این اشعار را با همان الفبای خاصی که استاد فرزانه در کتابش نوشته، در اینجا بنویسم.