اصول پنجگانه ی حماقت

و در رمضان سنه ی ست و ثلاثین و خمس مائه، قومی مزدکیان (که از چندگاه باز اسماعیلی شده بودند اما بر طریقه ی مذهب خود) دعوت پوشیده می کردند و خرافات و هذیانات از آن جنس که ایشان گویند، می گفتند. و ایشان خود را پارسیان خوانند. و واضع مذهب ایشان مانی بوده است: مردی احمق معتوهی و به هیچ دین و دیانتی قایل نبوده و به هیچ پیغمبری ایمان نداشته؛
و خواستم که برخی از عقیدت این گم راهان یاد کنم: قال النبی، صلی الله علیه و سلم: اذکروا الفاسق بما فیه لکی یحذره الناس. و اصل قاعده ی مذهبشان آن است که نشاید هیچ کس را بیازارند، نه حیوان و نه نبات، تا بدان حد که میخی نشاید به زمین فرو کوفتن که زمین را از آن رنج رسد؛ و دو زن را بهم نشاید داشتن که هر دو را رنج رسد؛ و طلاق نشاید دادن و برده نشاید خریدن؛ و پنج گناه است که هر که از این ها یکی بکند هرگز از دوزخ رستگاری نیابد: خون ریختن بناحق؛ و دو زن در یک وقت داشتن؛ و با مخالف وصلت کردن؛ (و) به زبان و جوارح مردم را آزردن. و در حال بعث و نشر و مبدا و معاد "تناسخ" گویند. ...
نعوذ بالله من هذا الاعتقاد! و حق یکی است و باقی همه باطل. و فرقه ی ناجیه یکی، و دیگر فرق همه هالک، "لیمیزالله الخبیث من الطیب".

جامع التواریخ، خواجه رشید الدین فضل الله همدانی، به کوشش محمدتقی دانش پژوه و محمد مدرسی (زنجانی)، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم 1381